HAORA TIPA.
Ko tetahi rangatira Maori whai mana o Hotereni, Akarana, kua mea mai kia panuitia atu e matou nga korero i raro nei mo Haora Tipa, te tino rangatira o Ngatipaoa, i mate i te 25 o Hepetema kua taha nei:—
Ko Haora Tipa te morehu o nga rangatira kaumatua o te takiwa o Hauraki. Kei te pouri katoa ona iwi me ona hapu ki tona matenga; he mihi tonu te mahi ki tona rangatira kua ngaro atu nei tona tinana i tenei ao ki tera ao. Na te Atua i whakaroa ona ra, na te Atua i whakapoto. " Na te Atua i tuku mai, na te Atua ano i tango atu." Ko tenei kaumatua, e rua ona rangatiratanga—ko te rangatira tangata, ko te rangatira kii. Ko ia te kaitiaki me te kaiwhakahaere o tenei moana o Hauraki; ko ia hoki te kai-tiaki o enei kupu e wha ki ona iwi, o te aroha, o te atawhai, o te rangimarietanga, me te mana nui o to tatou Rangatira nui o te Kuini e uwhi nei i te ao katoa. I puta nui ana kupu, i te wahi i tata ai ia ki te mate, mo enei kupu e wha kei takahia e te tangata i muri i a ia. I puta hoki ana kupu mihi ki tona hoa i Po Neke (a te Makarini) hei pupuri i aua kii, ma ona iwi e tautoko i Hauraki nei. Ka rua wiki i mua atu o tona matenga ka karangatia e ia ona iwi i Hauraki kia huihui atu kia kite i a ia, kia rongo hoki i ana kupu ako i runga ake nei, a i mana taua kupu i a ratou, i haere katoa atu ratou.
He kaumatua kaha ia ki te whakahaere i nga tikanga o te Kawanatanga ki Hauraki nei, ki te pehi hoki i nga raruraru i roto i ona rohe. I haere tahi raua ko tona hoa, ko te Minita mo te taha Maori, ki a Wiremu Tamehana ki te pehi i te whawhai ki Waikato i te tau 1863. Nui atu tona mohio, a me te aha hoki tona moana, mate noa nei ia—ngaro tangata, ngaro kii. I ako iho ano ia ki tona teina, ki ana tamariki, kia piri tonu ki te Kawanatanga hei matua mo ana tamariki. No mua mai ano te kaha o tenei rangatira ki te pehi i nga kino o tona moana, ki te hapai i nga ture o te Kuini ki runga ki ona iwi; nana hoki i kore ai e tae mai te whawhai ki Hauraki nei i te rironga o te motu nei i te ringaringa o te Kawana- tanga.
Ko ia hoki ki te hapai i te Whakapono ki runga ki ona iwi; a i hiahia nui ano ia kia whakaturia he kura ki tona wahi mo nga tamariki Maori. E kore e mutu te mihi ki a ia mo ana mahi pai ki ona iwi me tona moana.
He mea tuku atu i te ra e pouri ana ki te matenga o to matou matua o Haora Tipa. (E whakaarohia ana i tata rawa nga tau o Haora Tipa ki te 80.)
HE TANGI.
Ko kotunoa nga toko i te ata, Ki te wai Ka riro Haora Tipa,
Taku kotikoti hono.
Nga paa whakahae o te kete a Irawaru. Tena kua riro ;
Na te aputai koe i tukituki, Ki roto o Hauraki
Haere ra e Haora i te ra e whiti ana;
Haere ra i te whakamarumaru o Uenuku ;
Kei ao te ra.
Kia taratara atu e koe
Taratara tu.
Kai hauai te moenga ra.
Kia pa i te hua i te rua;
Kei tae, kei heki ake To koiwi ora ki te ao.
E kore koe e maraua e roto. Mei tiro ana mai te kanohi,
Mei ngawari ana mai o ngutu, Ka pai koe ;
ko te tuhituhi au, Ka hara wa i.
|
|
Comments
Post a Comment